Kavak Celallı Köyü Samsun iline 66 kilometre, Kavak İlçesine 16 km uzaklıktadır. İlçe merkezinden Kavak İkizdere köy hattından ulaşılmaktadır.

TARİHSEL DURUM

17. yüzyılın başlarında kurulan köyün ilk adı 1642 yılı avarız defterlerinde Karye-i Celallü diye geçer. Köy o yıllarda 17 hanedir. Haytalar mahallesinin kuruluşu ise yenidir. 1837 yılı Canik Liva Defteri'nde Haytaların adı geçmezken, Celallı Köyü Bistat köy ile tek muhtarlık altındadır. Köyün ilk muhtarı Suya Köle Oğlu Salihtir.

1916?da köy, ?Karaahmetli? diye adının değiştirilmesi projesi kapsamına alındıysa da daha sonra uygulama kaldırılmıştır. Osmanlı arşiv verilerinde geçen Celallü Türkmen cemaatinin buraya yerleşmesiyle köy bu adı alır. 1530 yılı tahrir defterlerinde Sivas, Tokat, Tarsus livalarında yerleştikleri tespit edilmiştir. Celallü cemaati, İç il Türkmenleri arasında Kusun boyu içerisinde yer alır.

HAYTALAR

Hayta Türkçe'de birkaç anlama gelir. Osmanlı'da savaş yeteneklerinin üstünlüğüyle meşhur olan daimi süvari serhat kullarının ayrıldığı beş sınıftan biridir. Eyalet askerlerinin bir kısmını oluşturan haytalar, sınır boylarında akınlarıyla mühim hizmetler görürlerdi. Bunların nizamları bozulup şekavet yoluna girdikleri için itibardan düşmüşlerdi. Bu sebepten hayta tabiri, vazife bilmeyen kişilere deyim olmuştur. Nitekim Lehçe-i Osmani'de de haydut, ızbandır suretinde izah edilir.

TDK Sözlüğünde Başı boş, bir baltaya sap olamamış serseri anlamında dile getirilen bu sözcüğün Kavak ilçesi yerel ağızda iki anlamı vardır. Avare başı boş gezen, işe yaramaz kişi. Sesi tok ve güçlü hayvan çanına da hayta denilir. Çoğunlukla başta keçi olmak üzere küçükbaş hayvanlara takılır. Develioğlu ise, haytanın urgan, ip çadır ipi ikinci manada çadır kazığı ibaresiyle bu sözcüğü açıklar.

Celallı'nın mahallesi olan bu köy adını nereden almıştır? Günümüzde hala Torosb dağlarında hayvancılık yaparak geçimini sağlayan Yörükler arasında ?hayta aşireti? vardır. Bu yerleşim yerine bu aşiretin bir kolunun iskanıyla bu ad verilmiştir. Bu bağlamda; Toros Dağları'nda Yörük aşiretlerini gezen Mehmet Eröz?ün açıklamaları doyurucudur.

Hayta aşireti, Yörüklerdendir. Bu aşiret Anamas Dağları'nda yaylar, Isparta ovalarında güzler, Antalya?da kışlar. Hayta; vurucu, kırıcı, haydut manasına geliyor. Karadeniz sahillerinde Çepni ne mana ifade ediyorsa bu da öyledir. Orta Asya'nın hususiyetlerini en çok muhafaza eden bu aşiretin bu ismi çok eskiden anlaşılıyor. Bulgaristan Türkleri, çocukları orada burada kaçar eve geç gelirlerse onları seni hayta! veya Hayta gibi gez bakalım? diye azarlarlar. Anadolu?da aynı manada kullanılıyor. Bu aşiret fazla cesur atak ve gezginci olduğundan bu manayı kazanmış.

MANTARLI TEPE TÜMÜLÜSÜ

Köyün kuzeyinde Mantarlık Tepe mevkiinde yer almaktadır. Üzeri yer yer ağaçlık olan tepenin zirvesinde ve yamaçlarında kaçak kazı çukurları bulunmaktadır. Güney ve batı yamaçlarda açılan çukurlardan çıkarılan taşlar tepenin yamacına saçılmıştır. Güney yamaçtaki bir çukurun kesitlerinde tabakalanma izleri görülmüş ancak mezar odasına ait bir ize rastlanmamıştır. Köy muhtarı çok eski yıllarda bu tepeden çıkarılan kenet yuvalı kesme taşların köy camisinin inşasında kullanıldığını belirtmiştir. Halk arasında buraya Altıntepesi diyenler de var.

Kaynak:Mehmet KÖSEOĞLU

CELALLI MAHALLESİNE MEYDAN VE YOL ÇALIŞMASI YAPILDI.

215,25 M3 TAŞ DUVAR 183 M2 DERZ YAPILDI